Poziom technicznego skomplikowania jednostek napędowych jest doskonale widoczny podczas prac serwisowych związanych z układami rozrządu. Silniki charakteryzują się zwartą i złożoną budową, a ich konstrukcje z zaawansowanymi elektronicznymi systemami sterującymi zapewniają coraz to wyższe osiągi przy jednoczesnym ograniczeniu zużycia paliwa oraz zmniejszeniu emisji spalin.
Wszystkie te zależności bezpośrednio wpływają na podwyższenie stopnia trudności okresowej obsługi napędu rozrządu jak i czynności diagnostycznych z tym układem związanych. Bezawaryjne działanie napędu układu rozrządu uzależnione jest od wielu czynników i elementów mających kluczowe znaczenie zarówno dla prawidłowej pracy, jak i mocy silnika. W większości jednostek napędowych podzespołem przekazującym napęd z wału korbowego na wał/wałki rozrządu jest pasek zębaty lub łańcuch rolkowy/zębaty. Każdy z powyższych wariantów napędu rozrządu przekłada się na zróżnicowany poziom jego obsługi i może stać się nie lada wyzwaniem dla potencjalnego warsztatu.

 

Napęd paskiem zębatym
Najpowszechniejszy rodzaj napędu rozrządu jest realizowany przez pasek zębaty z układem rolek napinających, prowadzących i zwrotnych. Do zalet użycia paska zębatego do napędu rozrządu należy niewątpliwie cicha praca tego rodzaju przekładni i możliwość zabudowy w niewielkiej przestrzeni silnika oraz niska masa samego paska. Przy czym napięcie paska rozrządu może być uzyskiwane poprzez zastosowanie napinacza: mimośrodowego, kompaktowego z napinaczem mechanicznym (sprężynowym) lub hydraulicznego. Rodzaj użytego napinacza ma decydujący wpływ na długość eksploatacji samego paska. Najszybszemu zużyciu ulegnie pasek, który zostanie napięty za pośrednictwem napinacza mimośrodowego, gdyż siła naciągu paska nie będzie korygowana jak w przypadku napinacza sprężynowego lub hydraulicznego i będzie zmieniała się wraz z temperaturą silnika. Układy z kompaktowymi napinaczami sprężynowymi pozwalają na utrzymanie naciągu paska rozrządu na niemal stałym poziomie niezależnie od temperatury jednostki napędowej, a systemy z napinaczem hydraulicznym dodatkowo redukują siłę napięcia paska zębatego, tłumiąc jego drgania.

Pasek z napinaczem mimośrodowym pozbawiony regulacji siły naciągu podczas długotrwałej eksploatacji zostanie nadmiernie rozciągnięty i zaistnieje ryzyko „przeskoczenia paska” i przestawienia faz rozrządu. Oczywiście wadliwie działający napinacz kompaktowy, jak i hydrauliczny, również przyczyni się do szybszego zużycia paska rozrządu. Dlatego w większości przypadków, gdzie zastosowany zostaje prosty napinacz mimośrodowy, producent pojazdu określa przebieg lub czas okres, po którym należy skontrolować i skorygować napięcie paska rozrządu. Konstrukcje układów rozrządu z paskiem zębatym pozwalają na realizacje napędu dodatkowych podzespołów silnika: pomp cieczy chłodzącej, pomp paliwa (pomp wysokiego ciśnienia w układach zasilania typu Common Rail).
Komplikuje to budowę układu napędowego rozrządu i wydłuża czas wymiany rozrządu ze względu na synchronizację poszczególnych kół zębatych. Priorytetowego znaczenia podczas wymiany paska rozrządu nabiera wykonanie tej czynności według określonych procedur z uwzględnieniem narzędzi specjalnych przewidzianych przez producenta jednostki napędowej. Powinno się bezwzględnie wymienić wszystkie wymagane podzespoły wraz ze śrubami lub nakrętkami. Dodatkowo należy zweryfikować układ napędu rozrządu pod kątem modyfikacji, które w czasie eksploatacji pojazdu wprowadził sam producent. Modyfikacje te mogą obejmować zastosowanie podzespołów o zmienionej konstrukcji, np. rolek napinających, rolek prowadzących, których użycie wyeliminuje ryzyko potencjalnej awarii.

Wszelkie wycieki oleju z obszarów pokrywy zaworów, miski olejowej czy też uszczelniaczy wałków rozrządu lub wału korbowego widoczne po zdemontowaniu pokryw rozrządu powinny być usunięte i uszczelnione, gdyż są źródłem przedwczesnego zużycia paska zębatego.
Podczas demontażu rolek, należy bezwzględnie sprawdzić osiowość i stan mocowania szpilek, na których są osadzone oraz jakość ich gwintów. Weryfikacja ta nabiera szczególnego znaczenia w pojazdach powypadkowych, gdzie mogło dojść do uszkodzenia szpilek mocujących poszczególne rolki. Warsztat powinien uświadomić posiadaczowi pojazdu, że wszelkie nieprawidłowości dostrzeżone w trakcie demontażu układu napędowego paska rozrządu mogą przyczynić się do jego przedwczesnego zużycia, lub zablokowania czy nawet zerwania.

 

Mariusz Leśniewski
Pełny artykuł przeczytają Państwo w wydaniu 2/2019 „Auto Moto Serwisu”