Osadzanie się nagaru to zjawisko niepożądane z punktu widzenia działania silnika, jednak całkowite jego wyeliminowanie jest niemożliwe. Dzieje się tak z uwagi na skład współczesnego paliwa i charakter procesów fizyko-chemicznych, zachodzących w procesie spalania. Ale to nie wszystko. Miejscem szczególnie narażonym na osadzanie się nagaru jest układ cylindrowo-tłokowy. Jakie są przyczyny powstawania nagaru i czy można to zjawisko jakkolwiek zminimalizować?

Problem nagaru dotyczy mniej lub bardziej każdego rodzaju silnika, a jego powstawanie jest konsekwencją niecałkowitego i niezupełnego spalania mieszkanki paliwowo-powietrznej. Bezpośrednią przyczyną jest fakt, że olej silnikowy miesza się z paliwem. W komorze spalania następuje wytrącenie osadu węglowego, który jest produktem spiekania i „koksowania” oleju silnikowego oraz substancji półstałych, pochodzących z paliwa. W przypadku silników o zapłonie iskrowym do powstania nagaru przyczyniają się także związki chemiczne obecne w paliwie, które mają na celu zredukowanie zjawiska spalania stukowego.
Ważny w kontekście powstawania nagaru w silniku jest styl jazdy kierowcy. Żadne skrajności nie są dobre – jazda na niskich lub tylko wysokich obrotach oraz poruszanie się jedynie na krótkich dystansach zwiększają ryzyko odkładania się osadu węglowego w silniku. To ostatnie ma również wpływ na świece zapłonowe, które długotrwale nie osiągają temperatury samooczyszczania (ok. 450oC). Do jazdy na niskich obrotach zachęcają z kolei turbosprężarki, które umożliwiają skuteczną jazdę w zakresie 1200–1500 obr./min, a to niestety sprzyja powstawaniu nagaru. Efekt ten można zminimalizować, zmieniając styl jazdy oraz stosując oleje najwyższej jakości.
Kolejna przyczyna natury technicznej to brak aktualizacji oprogramowania w komputerze głównym, który odpowiada za ustalanie prawidłowych proporcji mieszanki paliwowo-powietrznej. W tym kontekście warto wspomnieć także o niefachowym tuningu, czyli np. zmianie „mapy paliwa”, co może doprowadzić do zaburzenia proporcji, a tym samym wystąpienia zbyt bogatej mieszanki paliwowo-powietrznej. Ważną rolę pełni także sonda lambda, która mierzy ilość tlenu w spalinach. Sonda komunikuje się bezpośrednio z ECU, który dostosowuje ilość wtryskiwanej benzyny zgodnie z poborem powietrza. Jej usterka może zafałszować pomiar parametrów mierzonych spalin.
Za powstawanie nagaru odpowiadają także niesprawne elementy układu zapłonowego (cewki, świece) oraz np. łańcuch rozrządu. W przypadku jego rozciągnięcia, fazy rozrządu mogą ulec przesunięciu, a to w konsekwencji zaburzy proces spalania. Przyczyn technicznych może być zatem wiele, dlatego silnik musi być poddawany regularnemu serwisowi. Nawet w przypadku nowych samochodów nie może on ograniczać się jedynie do wymiany oleju oraz filtrów. Tylko kompleksowa i regularna kontrola może zminimalizować ryzyko powstania nagaru i będących jego następstwem usterek.

Miejscami szczególnie narażonymi na osadzanie się nagaru są: zawory silnika, kolektor dolotowy i wydechowy, system zmiennej geometrii turbosprężarki (tzw. kierownica), klapy wirowe w silnikach Diesla, denka tłoków, tuleje cylindrowe silnika, katalizator, filtr DPF, zawór EGR oraz pierścienie tłokowe.
Szczególnie narażone na nagar są silniki benzynowe z bezpośrednim wtryskiem paliwa. Dostarczanie paliwa bezpośrednio do komory spalania sprawia, że paliwo nie obmywa zaworów wlotowych, zwiększając ryzyko odkładania się na nich osadów węglowych. W dłuższym czasie może to doprowadzić do zaburzenia proporcji mieszanki paliwowo-powietrznej, gdyż do komory spalania nie będzie dostarczana prawidłowa ilość powietrza. Komputer może oczywiście uwzględnić to, wysterowując proporcje mieszanki paliwowo-powietrznej w celu zapewnienia prawidłowego procesu spalania, ale tylko do pewnego stopnia.

Jak wspomniano, do powstania nagaru w silniku potrzeba również paliwa. Oprócz zmiany stylu jazdy na lepszy, czyli okresowego używania wysokich obrotów silnika, regularnej wymiany oleju oraz dbałości o szeroko pojęty stan techniczny silnika, w celu zminimalizowania ryzyka osadzania się nagaru należy stosować paliwa sprawdzonych producentów.

Na podstawie materiałów firmy Total